Μια κριτική προσέγγιση στην ποιητική συλλογή «Στο λάμδα των χελιδονιών» της Ελένης Κοφτερού, από τις Εκδόσεις των φίλων
Μπορείς με λίγες λέξεις να αποδώσεις το περιεχόμενο μιας ποιητικής συλλογής; Να βρεις τις συνδετικές ραφές των στίχων, να ανιχνεύσεις το κρυφό νήμα που ενώνει καταλυτικά τις εικόνες τους; Αληθινά δεν γνωρίζω. Όμως, διαβάζοντας τα ποιήματα της Ελένης Κοφτερού στην τελευταία αυτή ποιητική της ‘έκθεση’, μου έρχονται εύκολα οι λέξεις: έρωτας, θλίψη, μοναξιά, θάνατος.
Οπωσδήποτε έννοιες ιδιαίτερα αγαπητές σε πολλούς θεράποντες της ποίησης. Το ενδιαφέρον με τη συγκεκριμένη ποιήτρια είναι ότι καταφέρνει να προσδώσει στο περιεχόμενό τους μια λεπτή ποιότητα απολύτως προσωπική, η οποία τελικά μεταλλάσσει την ουσία τους φθάνοντας σε μερικές περιπτώσεις ως την αναίρεσή τους, θα τολμούσα να πω.
Έτσι, ο έρωτας, που ως έκδηλο εσωτερικό αίσθημα κυριαρχεί στην πρώτη ενότητα (από τις τρεις που απαρτίζουν τη συλλογή) ενώ έχει ξεκάθαρο ‘σώμα’ και αναπνέει ρεαλιστικά μέσα στους στίχους, δεν επιτρέπει το πάθος να παραβιάσει το στεγανό του περιτύλιγμα. Πρόκειται για έρωτα κατασταλαγμένο, ήρεμο και βέβαιο για τον δρόμο που περπατά. Ψάχνεις μέσα από μεταφορικούς στίχους να ξεσκεπάσεις το πάσχον πρόσωπο
«…
κι είδα
μικρό έναν σκαντζόχοιρο
σφιχτά να αγκαλιάζει τη χελώνα
χωρίς καθόλου φόβο
μόνο με εξαίσιες
του πάθους νύξεις» (Ο χωροχρόνος του φόβου)
Η θλίψη, κυκλοφορεί σε υπόκωφους ήχους, χωρίς να φθάνει σε ξεσπάσματα, δικαιολογημένα από κάποιο πένθος που διακρίνεται υπαινικτικά σε μερικά ποιήματα.
«…
αναζητώντας τη μέσα ζωή
τον υπόκωφο ψίθυρο των καχεκτικών κλαδιών
…» (Δρόμοι)
Παραμένει, ωστόσο εκεί για να υπενθυμίζει ότι ίσως ποίημα χαρούμενο ποτέ δεν γράφτηκε αλλά και πηγή για τον ευαίσθητο δέκτη των ποιητών ποτέ δεν ήταν η ευτυχία και η γαλήνη.
Η μοναξιά, που επίσης αναγνωρίζεται πίσω από τις λέξεις,
«…
Τυχαίο δεν είναι ότι
το ‘κρυφτό το πρώτο μας παιχνίδι γίνεται
και ύστερα
με το κουτσό
μονάχοι πορευόμαστε.»
(Το κρυφτό και το κουτσό)
μοιάζει να αναιρείται από την παρουσία στο ποίημα προσώπων που αποπνέουν ζεστή οικειότητα προς την ποιήτρια. Σε κάνει να σκεφθείς πως δεν τη χαρακτηρίζει η μοναχικότητα. Από την άλλη σταθμίζεις και την περίπτωση της εσωτερικής βίωσης της απώλειας, που πάντοτε μένει στην άκρη του μυαλού, όταν διαβάζουμε ποίηση.
Αυτό το τελευταίο οδηγεί και στο θέμα του θανάτου, που παρουσιάζεται εδώ κι εκεί στην ποίηση της Ελένης Κοφτερού, για να επιβεβαιώσει, με τη σειρά του, την αίσθηση του άφευκτου, του αναπότρεπτου.
Εδώ η ποιήτρια φαίνεται περισσότερο να αγγίζεται από το βάρος του, ακόμη κι όταν αναζητά τα ίχνη του σε παραμύθια, σε μυθικά πρόσωπα. Με πιο ευθύ τρόπο θα μιλήσει στην έξοχη «Νύχτα Χριστουγέννων»
«Αγαπημένε μου, το ξέρω
αν εκεί πάνω δεν έχεις βρει
μιαν αξιοπρεπή δανειστική βιβλιοθήκη
στυφή η ανία σου
κι από τον θάνατο πιο ανυπόφορη
…»
Αλλά και εδώ:
«Γιατί μου δείχνεις μόνο τις φωτιές
και κρύβεις τ’ ανθρωπάκια τ’ ουρανού
που τσουρουφλίζουν τα φτερά τους;
πρέπει διαρκώς θνητότητα
να είναι το σημαίνον;»
(Εν είδει απογευματινής προσευχής)
Δεν είναι, όμως, αποστασιοποιημένη από την αληθινή ζωή η ποίησή της. Κάθε άλλο μάλιστα. Με καθαρό λόγο, χωρίς να πετάει πάνω από την πραγματικότητα, η ποιήτρια κατορθώνει να μας οδηγήσει στη δική της προσωπική άποψη για τα στιχουργήματα. Στην τρίτη ενότητα της συλλογής της μας δίνει στοιχεία επαρκή για να κατανοήσουμε την ‘ποιητική’ της, την άποψή της για την Ποίηση, τον ρόλο του ποιητή αλλά και τα εργαλεία για να γραφτεί ένα ποίημα.
«Δεν είναι βολικό το ξέρω
να αγαπάς τους ποιητές
πάντα στο ποίημα θα ενδίδουν
και θα υποχωρούν
στις λέξεις πανηγυρικά θα παραδίδονται
κι όταν καμιά φορά αναδιπλώνονται
υψώνοντας σημαία τα λευκά τους χέρια
οι στίχοι θα καραδοκούν
με ρίμες εκμαυλιστικές
…»
(Κι οι ποιητές ενδίδουν)
Τώρα γίνεται διαυγέστερη η ποιητική της άποψη. Το ποίημα είναι πάντα εδώ για να δηλώσει όσα ανιχνεύονται από τον ποιητή, αρκεί να στρωθούν σωστά οι λέξεις, με καθαρότητα και σαφήνεια.
«…
Λέξεις και στίχους
να προφτάσεις να μυρώσεις
προτού αυτοί αναληφθούν»
(Ανάσταση)
«…
Τα πάντα εδώ.
Γιατί λοιπόν αργοπορεί το ποίημα;»
(Κι άλλη αργοπορία ποιήματος)
Στη δεύτερη και στην τρίτη ενότητα το στοιχείο του έρωτα υποχωρεί και διατηρείται υπαινικτικά πίσω από άλλα θέματα που ενδιαφέρουν την ποιήτρια, αφήνοντας χώρο και για πολιτικό στίχο με μνήμες ιστορικές. Προσωπικά, βρίσκω αυτές τις απόπειρες από τις καλύτερες της συλλογής.
«Όταν γυρίζανε το βράδυ στις σκηνές τους
οι εξόριστοι της Μακρονήσου
(όσοι γλιτώνανε την απομόνωση)
έβγαζαν από πάν τους τα λερωμένα
ρούχα της άγριας ερημιάς
κι έπειτα
διάβαζαν Όμηρο και Σαίξπηρ
Παλαμά, Πάμπλο Νερούντα
χωρίς λέξεις και βιβλία.
…»
(Οι εξόριστοι της Μακρονήσου)
Η ποίηση της Ελένης Κοφτερού είναι μια ιδιωτική περισσότερο υπόθεση (όπως αναπόφευκτα πιστεύω πως είναι πρωτίστως η ποίηση) η οποία προσφέρεται με έντιμο τρόπο στον αναγνώστη. Δεν υπερβάλλει, δεν μεταμορφώνει τα γνήσια αισθήματα σε προσποιητά περίπλοκα. Έτσι βρίσκει τον στόχο της απευθυνόμενη σε όσους ανακαλύπτουν μέσα στους στίχους της τις δικές τους μνήμες, απώλειες και ευαισθησίες. Αυτό το ‘λάμδα των χελιδονιών’, το άνοιγμα το ψαλιδωτό της ουράς τους, επιτρέπει την απογείωση αλλά και το σταθερό, βέβαιο πέταγμα. Τόσο για τα χελιδόνια όσο και για τη συγκεκριμένη ποιητική ‘κατάθεση’.
Για το BOOK TOUR, Διώνη Δημητριάδου.
Μ' ένα βλέμμα κι ένα φιλί!
Βραχεία λίστα
Κρατικών Βραβείων Κύπρου
Κατηγορία: Λογοτεχνία για μεγάλα παιδιά και εφήβους
"Σχολή μαθητευόμενων ποιητών
Για εκπαιδευτικούς σχολικής ηλικίας
Τι θα έλεγα στους μαθητές μου"
Ένα ολότελα μαγικό ταξίδι στη χώρα της ποίησης.
Μυστικά, τεχνικές και συμβουλές για να μεταλαμπαδεύεστε στους μελλοντικούς ομότεχνους. Βήμα βήμα. Από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι το τελικό κείμενο. Πώς από μια λέξη, από μια φευγαλέα κίνηση, μπορεί να γεννηθεί ένα ποίημα. Ένα οδοιπορικό στο μέρος όπου τ' ασήμαντα για πολλούς έχουν αξία. Είστε προσκεκλημένοι σε μια μεγάλη γιορτή, γεμάτη κέφι, χορό, μουσική!
Έναρξη: Εγγραφές όλο τον χρόνο
• Για εκπαιδευτικούς και για όσους εμπλέκονται με την ανατροφή των παιδιών (Ελλάδα, Κύπρο και ομογένεια)
• Ολοκληρωμένο πρόγραμμα 4 εβδομαδιαίων συναντήσεων
• Κόστος: 50 ευρώ - εφάπαξ, στο κόστος συμπεριλαμβάνεται η αποστολή της βεβαίωσης συμμετοχής και μια μικρή έκπληξη!
• Σύγχρονη και ασύγχρονη τηλεκπαίδευση (συναντήσεις μέσω της πλατφόρμας Zoom)
• Πρωτότυπα βίντεο, online παιχνίδια, δραστηριότητες αξιολόγησης, αυτοαξιολόγησης, αλληλεπίδρασης και ένα εφημεριδάκι που τα σπάει!
• Αναλυτική ανατροφοδότηση στα ποιήματα των εκπαιδευτικών
Αυτή η λογοτεχνική συντροφιά θα τα έχει όλα!
Συντονίζει ο ελληνοκύπριος ποιητής Θεοφάνης Θεοφάνους
Δηλώσεις συμμετοχής στην ηλεκτρονική διεύθυνση: theofanis_theofanous@yahoo.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6978198751
ΜΕ ΤΡΟΧΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΗΛΙΟ
Δυο χέρια πλέκουν την αγάπη
Λίγα λόγια για το παραμύθι
"Αριάδνη, η νύχτα των Πεφταστεριών" του Θεοφάνη Θεοφάνους,
εικονογράφηση Ιωάννα Αθανασοπούλου - Ελληνοεκδοτική.
Όσα κι αν πέφτουν αστέρια,
μοναχά ένα χρειάζεσαι
για ν’ αλλάξεις τον κόσμο.
Η Αριάδνη, μια έμπειρη και γρήγορη αραχνομοδίστρα,
αργούσε να επιλέξει τι θα ήθελε από ένα πεφταστέρι.
Πάντα κάποιος την προλάβαινε.
Ποτέ, κανένα της όνειρο δεν γινόταν πραγματικότητα.
Μια μέρα, όμως, που ο θυμός της έκανε γκλιν γκλον
και η καρδιά της τικ τακ,
η Αριάδνη αποφάσισε να πλέξει ένα τεράστιο δίχτυ και…
Το βιβλίο περιλαμβάνει
Διαθεματικές Προτάσεις Δραστηριοτήτων
από την εκπαιδευτικό Μελίνα Ιντζέ.
Ένα παραμύθι ενσυναίσθησης.
Κάθε αντίτυπο του βιβλίου περιλαμβάνει
Πιστοποιητικό κυριότητας αληθινού αστεριού
Αποκτήστε το άμεσα: ellinoekdotiki.gr/gr/ekdoseis/i/ariadni-i-nuxta-twn-peftasteriwn
Πληροφορίες-παραγγελίες,
καθημερινά από τις 9.00 ως τις 17.00
στο 210-36.13.676
✉ info@ellinoekdotiki.gr
"Λέσχη παραμυθάδων"
Πώς ξεκινάμε να γράφουμε μια ιστορία; Πώς από μια λέξη, από μια φευγαλέα κίνηση, από έναν ήχο μπορεί να γεννηθεί ένα παραμύθι; Μυστικά, τεχνικές και συμβουλές προς μελλοντικούς ομότεχνους. Βήμα βήμα. Από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι το τελικό κείμενο. Ένα οδοιπορικό στο μέρος όπου τ' ασήμαντα έχουν αξία. Ελάτε να ξετυλίξουμε παρέα το κουβάρι των λέξεων που ενώνει τη γη με τον ουρανό.
Για παιδιά δημοτικού (Από Β΄ έως και ΣΤ΄ Δημοτικού) Σύγχρονη και ασύγχρονη τηλεκπαίδευση (συναντήσεις μέσω της πλατφόρμας Zoom) Ολοκληρωμένο πρόγραμμα 5 εβδομαδιαίων συναντήσεων
Έναρξη: Εγγραφές όλο τον χρόνο Κόστος: 50 ευρώ (εφάπαξ) Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής Τo εργαστήριo συντονίζει ο Θεοφάνης Θεοφάνους Εγγραφές-πληροφορίες:
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6978198751